Είμαι σε διακοπές, και όπου βρεθώ μια αγαπημένη συνήθεια είναι η επίσκεψη στο τοπικό βιβλιοπωλείο. Πάνω πάνω στα ευπώλητα ήταν το “Η τελευταία μπλόφα” της Ε. Βαρβιτσιώτη και Β. Δενδρινού. Το ειχα δει και τρέντινγκ στα σόσιαλ, ε το πήρα.

Το ρούφηξα σε λιγότερο από 24 ώρες. Και δεν είναι τόσο καλό όσο λένε, είναι ακόμη καλύτερο.

Παρότι ήξερα την ιστορία, σε ικανοποιητικό βαθμό, ως οικονομική και πολιτική, το βιβλίο την εξιστορεί από την προσωπική ματιά των πρωταγωνιστών. Αποτυπώνονται στιγμές που, για προφανείς λόγους, δεν είδαν το φως της δημοσιότητας όπως σύμβουλοι να απελπίζονται, πρωθυπουργοί να κοιμούνται σε καναπέδες, ο Ρέντσι να βάζει τις φωνές στη Μέρκελ και ο Ολάντ να πηδάει μπαλκόνια (!)

Αλλά δεν είναι κουτσομπολίστικο βιβλίο. Ίσα ίσα που δίνει την πίεση που είχαν όλοι -ή σχεδόν όλοι- να βρουν μια λύση σε μια κατάσταση που χάρη στην καταστροφική ανωριμότητα της τότε ελληνικής κυβέρνησης πήγε από το κακό στο χειρότερο σε χρόνο μηδέν.

Καταγραφω 2-3 σκέψεις, ιδέες και απορίες που έχω, τόσο για την ιστορία όσο και για το βιβλίο:

Η πρώτη και σίγουρα η σημαντικότερη: φαίνεται στο βιβλίο, αλλα ήταν και προφανές σε όσους παρακολουθήσαμε(*) αυτή την ιστορία, από τις αρχές μέχρι το φθινόπωρο του 2015, ότι η συμπεριφορά των εταίρων της Ελλάδας (χώρες ΕΕ, ΕΚΤ, ΔΝΤ κλπ.) ήταν πολύ ελαστικότερη προς την νέα τότε κυβέρνηση (ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ) παρά προς τις προηγούμενες (ΠΑΣΟΚ & ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ). Κι αυτό όχι μόνο στην αρχή αλλά ακόμα και αργότερα, όταν είχε ήδη φανεί καθαρά ότι οι περισσότεροι άνθρωποι της νέας κυβέρνησης ήταν ιδεοληπτικοί, ανίκανοι για οποιαδήποτε σοβαρή εργασία τέτοιου μεγέθους και πολυπλοκότητας.

Γιατί;

Το βιβλίο δεν δίνει κάποια απάντηση. Σε κάποια σημεία μόνο διαφαίνεται, αν το ερμηνεύω σωστά, ότι με τις προηγούμενες κυβερνήσεις οι εταίροι είχαν αφενός μπουχτίσει με την απροθυμία τους να κάνουν τις επώδυνες αλλά αναγκαίες μεταρρυθμίσεις και αφετέρου τις θεωρούσαν -σωστά- υπεύθυνες για το χάλι της χώρας. Αν ισχύει αυτό, είναι στην ουσία παρόμοια λογική με το “τους είδαμε τους παλιούς, ας δοκιμάσουμε κάτι καινούριο” που έλεγαν αρκετοί πολίτες πριν τις εκλογές του 2015(**).

Η δεύτερη είναι οτι πρέπει να θυμόμαστε, όσοι δεν ασχολούμαστε ενεργά με την πολιτική, ότι η πολιτική κρίνεται από τα αποτελέσματά, όχι από τα λόγια. Είναι χαρακτηριστική η εικόνα της Μέρκελ που επισκέπτεται την Ελλάδα προ των εκλογών του 2015, βλέπει τα συνθήματα (“go back” κλπ) και, μετά τις εκλογές, δεν έχει κανένα πρόβλημα να συνεργαστεί με τους ίδιους που την καθύβριζαν.

Και η τρίτη, για το βιβλίο: θα ήταν χρήσιμο, σε κάποια επανέκδοση ίσως, να μπει ένα timeline, μια χρονική γραμμή που να δείχνει την αλληλουχία των γεγονότων. Ίσως ακόμα και δυο: μια από το 2009 ως το τέλος του 2015, που να δείχνει τα μείζονα γεγονότα (εκλογές 2009, Καστελόριζο, μνημόνιο 1, κυβέρνηση Παπαδήμου κλπ) και μια να κάνει ζουμ από την αρχή του 2015 ως το φθινόπωρο, με τα πάμπολλα Eurogroup, τα capital controls κλπ.

(*) την ελληνική κρίση την έζησα “άμεσα”, ζούσα και εργαζόμουν δηλαδή στην Ελλάδα, μέχρι την άνοιξη του 2012. Ήδη στα τέλη του 2011 είχα αποφασίσει ότι το ρίσκο για μένα, είτε λόγω grexit είτε πολύ απλά ότι μπορεί να έμενα άνεργος λόγω ύφεσης, ήταν πολύ υψηλό. Έτσι τον Φεβρουάριο του 2012 ξεκίνησα να ψάχνω για δουλειά στο εξωτερικό, και τέλη Απρίλη έμπαινα σε μια γκαρσονιέρα της Ζυρίχης. Από το φθινόπωρο 2012 και πέρα, παρότι φυσικά παρακολουθούσα τα πάντα με λεπτομέρεια, οι εξελίξεις δεν είχαν πάνω μου τις άμεσες συνέπειες που είχαν για τους φίλους μου -όσους δεν είχαν ήδη βγαλει εισητήριο χωρίς επιστροφή.

(**) το κυριότερο επιχείρημα όλων όσων τους έλεγα ότι οι ισχυρισμοί ΣΥΡΙΖΑ ήταν ανεδαφικοί (“θα καταργήσω τα μνημόνια μ’ένα νόμο κι ένα άρθρο” και άλλα ανεκδιήγητα), παρότι το καταλάβαιναν και το δεχόταν, ήταν “έστω και τα μισά από αυτά που υπόσχεται να κάνει, πάλι καλά θα είναι”. Αυτό… όπως είδαμε όλοι, δεν πήγε και πολύ καλά.